1-لطفا خودتان را معرفی کنید و درباره زمینه پژوهشی‌تان توضیح دهید.

محمد نجف زاده هستم عضو هیئت‌علمی گروه مهندسی آب در دانشکده مهندسی عمران و نقشه‌برداری می‌باشم. از مهر 1393 فعالیت خود را با تدریس دروس هیدرولیک پیشرفته و برنامه‌نویسی کامپیوتر در گروه مذکور شروع کردم. بنده در دوره کارشناسی ارشد مطالعات خود را در زمینه آبشستگی موضعی سازه‌های هیدرولیکی شروع کردم و تا به امروز ادامه دارد. بعد از آن نیز با فراگیری مفاهیم مدل‌های هوش‌مصنوعی جزء اولین کسانی بودم که با استفاده از مدل‌های هوش‌مصنوعی پدیده مخرب آبشستگی اطراف و پایین دست سازه‌های هیدرولیکی را تخمین زدم. در حال حاضر، ضمن انجام مطالعات آبشستگی، مطالعات در زمینه کیفیت آب‌های سطحی و زیرزمینی را از 5 سال گذشته تا کنون شروع کرده‌ام. سعی بنده بیشتر انجام دو زمینه تحقیقاتی مستقل از هم می‌باشد که به ترتیب متمایل به مهندسی عمران-سازه‌های هیدرولیکی و مهندسی عمران-مدیریت منابع آب می‌باشند.

2-چه چیزی شما را به سمت این حوزه پژوهشی جذب کرد؟

هر دو موضوع کاری از جمله زمینه های تحقیقاتی مهم می‌باشند.  در زمینه علم آبشستگی، مبحث انتقال رسوب در اطراف پایه‌های پل، پایین دست سرریز سدها و زیر خطوط حامل سیال در کف دریا همیشه جزوء موضوعات مهم مورد توجه مهندسین بوده است و می‌توان تحقیقات در این موضوعات را به صورت مطالعات میدانی، دینامیک سیالات محاسباتی و هوش مصنوعی انجام داد. با آنکه موضوع تحقیق در زمینه آبشستگی بیش از 70 سال قدمت دارد، هنوز می‌توان به نوع آوری‌های زیادی در این زمینه پرداخت. از طرفی، به دلیل رخ داد سیل‌های متعدد در چند سال اخیر، تخریب پل‌ها و جاده‌ها در کشور بسیار بیشتر از قبل مشاهده شده است. لذا، پروژه‌های تحقیقاتی کاربردی هم در این میان جهت حفاظت ابنیه در برابر سیل و آبشستگی می‌توان انجام داد.

3-مهمترین دستاورد پژوهشی شما تا به امروز چه بوده است؟

بنده هنوز در ابتدای این مسیر هستم و راه بسیاری مانده است. تنها یکی از مهمترین دستاوردهای علمی بنده تهیه کتاب در مورد علم آبشستگی و چگونگی تخمین آن با مدل‌های هوش‌مصنوعی می باشد. کتاب به زبان انگلیسی مناسب برای هر سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری است. مرحله داوری کتاب تمام شده است و به زودی در انتشارات انجمن مهندسین عمران آمریکا به چاپ خواهید رسید.

4-چه چالش‌هایی درمسیر پژوهش خود با آن مواجه شده‌اید وچگونه برآنها غلبه کرده‌اید؟

در زمینه سازه‌های هیدرولیکی نبود آزمایشگاه مناسب به همراه تجهیزات در دانشگاه باعث عدم تمایل بنده به انجام کارهای آزمایشگاهی در این زمینه می‌گردد. البته در حال حاضر، آزمایشگاه سازه‌های شناور بلا استفاده در دانشگاه وجود دارد و راه‌اندازی مجدد این آزمایشگاه نیازمند دریافت بودجه مناسب می‌باشد. با راه‌اندازی مجدد آزمایشگاه، علاوه بر انجام پایان‌نامه‌های دانشجویان کارشناسی ارشد، می‌توان از امکانات آن جهت انجام طرح‌های بیرونی و حتی پروژه‌های بین‌المللی نیز استفاده نمود.

5-چگونه ایده‌های جدید برای پژوهش‌های خودپیدا می‌کنید؟

عمدتا با خواندن مقالات متعدد و به روز دنیا، انجام داوری مقالات از مجلات معتبر بین‌المللی در زمینه‌های مهندسی هیدرولیک، محیط زیست و کاربردهای مدل‌های هوش‌مصنوعی و همچنین با ارتباط گرفتن با اساتید خارج از کشور و تبادل نظر با آنها.

6-نقش همکاری‌های بین ‌المللی درپژوهش‌های شماچگونه بوده است؟

اخیرا با محققینی از دانشگاه پرتو پرتغال که در زمینه آبشستگی اطراف پایه‌های پل تحقیقات بسیار شاخصی را انجام داده‌اند، پژوهشی در زمینه کاربرد مدل‌سازی هوش‌مصنوعی در زمینه برآورد سطح خطر پدیده آبشستگی انجام داده‌ام. خوشبختانه قدری بیشرفت علمی در این زمینه خاص حاصل شد. کلا تبادل نظر و برگزاری جلسات آنلاین بین محققین داخل و خارج از کشور می‌تواند باعث افزایش سطح علمی هر دو طرف گردد. به عنوان مثال، اساتید عمران-آب دانشگاه پرتو پرتغال کلا در زمینه مدل‌سازی آزمایشگاهی آبشستگی فعالیت می‌کردند در صورتی اینجانب با تکیه بر مدل‌های هوش‌مصنوعی پیشرفته توانستم شکاف تحقیقاتی مذکور را بررسی نمایم و در نهایت منجر به همکاری بین‌المللی سطح بالا گردید.

7-چه توصیه‌ای برای پژوهشگران جوانی که به تازگی وارد این حوزه شده‌اند دارید؟

-         در مورد هر موضوع تحقیقاتی، حتما از مقالات معتبر چاپ شده در انتشارات بین‌المللی استفاده نمایند.

-         از پژوهشگران جوان می‌خواهم تا تجربه و علم کافی در زمینه ای را ندارند تحت هیچ شرایطی دنبال نوشتن کتاب نباشند چون در اینصورت خود را زیر سوال می‌برند.

-         حتما در زمینه تحقیقاتی خود از مدل‌های هوش‌مصنوعی و تحلیل‌های آماری نوین استفاده نمایند.

-         سعی کنند با محققین صاحب نظر در زمینه تحقیقاتی خود ارتباط بگیرند.

-         الان درست نیست که بگویم دنبال چاپ مقاله نباشید، ولی حتما برای خواندن کتاب‌های مرتبط وقت بگذارند و همچنین یادگیری نرم افزارهای تخصصی و آیین‌نامه‌های مربوطه خیلی می‌تواند به ایجاد فرصت شغلی کمک نماید.

-         در جامعه حال حاضر و مخصوصا در فضای مجازی تبلیغات گسترده‌ای علیه علم‌آموزی نسل جوان در حال انجام است. در این بین، نسل جوان مخصوصا دهه هشتادی‌ها ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرند و از مسیر اصلی خود منحرف شوند. بنده به آنها با قاطعیت عرض می‌کنم که حرف آخر را تخصص می‌زند. با داشتن تخصص و دانش عمیق هست که می‌توانید آن را در هر حرفه‌ای به ثروت تولید نمایید. این مسیری است که در حال پیمودن آن هستم.    

8-چگونه نتایج پژوهش‌های خودرا به جامعه علمی وجامعه منتقل می‌کنید؟

با انجام طرح های پژوهشی تحقیقاتی (ارتباط با صنایع استان کرمان) که جنبه عملی بسیار بالایی دارند. همچنین، با چاپ مقالات در مجلات معتبر بین‌المللی.

9-آینده پژوهش درحوزه شما را چگونه می‌بینید؟

به نظر اینجانب آینده پژوهش به سمت استفاده از اینترنت اشیاء (IoT) در طراحی سامانه هوشمند می‌رود. طراحی سیستم‌های عیب یاب در بدنه سد و سامانه‌های هشدار سیل از جمله مباحث جدید مهندسی آب می‌باشند. لذا با ارائه درس‌های مرتبط و ارتباط با اساتید مهندسی کامپیوتر و مهندسی برق می‌توان از سایر ایده‌ها هم در این زمینه استفاده نمود.

10-چه برنامه‌ها واهدافی برای پژوهش‌های آینده خود دارید؟

در آینده ترجیح می‌دهم بیشتر تحقیقات میدانی همراه با مدل‌سازی‌های هوش‌مصنوعی انجام دهم. در واقع تحقیقاتی باشد که از حالت مقاله خارج شود و با درجه کاربرد بیشتر برای صنعت باشد. به عنوان مثال: کاربرد سنجش از دور و هوش‌مصنوعی برای پایش کیفیت آب در بدنه‌های آبی نظیر رودخانه و دریاچه و مخزن سد،  کاربرد سنجش از دور و هوش‌مصنوعی در زمینه پایش سیلاب و همینطور استفاده از اینترنت اشیاء جهت پایش سلامت پل‌هایی که در بستر رودخانه‌ها می‌باشند.